Film przeszedł bez większego echa, jednak eksperci z regionu skrytykowali go jako „hagiograficzną odę”, która wpisuje się w „rozwijający się kult jednostki [Nazarbajewa]”.

Nazarbajew sprawował władzę w Kazachstanie przez prawie trzydzieści lat, kierując opartym na ropie rozwojem gospodarczym, który wzbogacił jego rodzinę i bliskich współpracowników, a z którego przeciętni Kazachowie nie odnieśli znaczących korzyści. W okresie jego rządów organizacje broniące praw człowieka dokumentowały poważne ograniczenia wolności słowa i swobody wyrażania poglądów politycznych, bezkarność w kwestii tortur, prześladowania na tle politycznym i inne naruszenia.

Będąc jeszcze u władzy Nazarbajew powołał także kilka fundacji, oficjalnie w celu wspierania ludności Kazachstanu. Choć miejscowa prasa wielokrotnie wychwalała ich działalność dobroczynną, w artykule opublikowanym na początku tego roku przez OCCRP i jego kirgiskich i kazachskich partnerów, Kloop i Vlast.kz  ujawniono, że te fundacje posiadają aktywa warte miliardy dolarów, które wydają się mieć raczej mało wspólnego z ich oficjalną misją (wspomniany artykuł jest przedmiotem pozwu złożonego przeciwko OCCRP przez jedną z fundacji – Fundację Nazarbajewa; jej przedstawiciele zaprzeczają, że była ona pod kontrolą Nazarbajewa i utrzymują, że w swojej działalności fundacja nie wykracza poza deklarowaną misję edukacyjną).

I to właśnie jedna z tych fundacji wyłożyła przynajmniej 5 mln  dol. na promocyjny film Oliviera Stone’a, ukrywając – z premedytacją lub nie – swoje zaangażowanie i przekazując pieniądze przez pośredników.

Cały układ wyszedł na jaw w sierpniu, kiedy kazachski dziennikarz Mikhail Kozachov zdobył i opublikował umowę między Fundacją Elbasy („Przywódca Narodu”), Pierwszego Prezydenta Republiki Kazachstanu a instytucją rządową, State Center for Support of National Cinema (Państwowe Centrum Wspierania Krajowej Kinematografii).

Na mocy umowy, państwowe centrum kinematografii miało otrzymać od fundacji 7 mln dol. na „zorganizowanie produkcji, pokazu i dystrybucji” filmu pod roboczym tytułem „Oliver Stone Documentary Film – Kazakhstan”.

W zeszłym miesiącu prezes zarządu centrum kinematografii potwierdził reporterom z Vlast.kz, że takie ustalenia miały miejsce. Potwierdził także, że centrum otrzymało wstępnie kwotę w wysokości 5 mln dol. i że przekazało je firmie producenckiej, Global 3 Pictures. Nie jest jasne, czy pozostałe 2 mln dol. zostały kiedykolwiek wypłacone.

Global 3 Pictures to firma zarejestrowana w Kalifornii. Jej dyrektorem naczelnym jest Igor Lopatonok, urodzony w Ukrainie reżyser filmu o Nazarbajewie. Co ciekawe, spółka została zawieszona w stanowym rejestrze firm w 2018 r. – przed kazachskim kontraktem – za brak dopełnienia formalności.

Inna spółka, nosząca bardzo podobną nazwę, Global Tree Pictures, powstała w 2020 r. W niej także Lopatonok został obsadzony na stanowisku dyrektora generalnego i wygląda na to, że podjął się produkcji własnych filmów. Oprócz filmu o Nazarbajewie, jak wynika z bazy filmów IMDb, spółka wyprodukowała też w 2016 r. film dokumentalny Olivera Stone’a o Edwardzie Snowdenie.

Stone nie odpowiedział na prośby o komentarz, przesłane jego agentowi. W zeszłym roku odpierał zarzuty o to, że jego film ma charakter hagiograficzny i pomija kwestie praw człowieka i inne problemy Kazachstanu. „Co jest złego w świętowaniu trzydziestu lat pełnienia przez Nazarbajewa urzędu?”, mówił „Guardianowi”. „Uznajmy jego zasługi dla rozbudowy kraju, dla utrzymania pokoju i oddajmy mu to, że kraj nie zamienił się w kupę śmieci, jak Ukraina”.

Życzliwość wobec kazachskiego dyktatora przywodzi na myśl inne projekty Stone’a, w których grał, które reżyserował lub produkował. Seria wywiadów z rosyjskim prezydentem Władimirem Putinem oraz film o prezydencie Wenezueli, Hugo Chavezie, krytykowano za pochlebne portretowanie bohaterów.

Inny film z udziałem Stone’a, „Ukraine on Fire”, wyśmiano, uznając, że promuje rosyjską narrację na temat Euromajdanu z 2014 r. i przedstawia ukraińską rewolucję jako nacjonalistyczny przewrót, zaaranżowany przez USA. Podobnie jak w przypadku filmu o Nazarbajewie, także i tu reżyserem był Igor Lopatonok.

Lopatonok nie odpowiedział na prośby o komentarz. W zeszłym roku, pytany przez dziennikarzy z Radia Wolna Europa / Radia Swoboda o źródła finansowania filmów, powiedział, że nie udzieli komentarza, ponieważ pytający są „zagranicznymi agentami”. Jest to określenie używane w Rosji do wywierania nacisku na środki przekazu i na działaczy, którzy krytykują Kreml.

W zeszłym roku film dokumentalny Stone’a i Lopatonoka o Nazarbajewie został wyemitowany w trzech programach kazachskiej telewizji 1 grudnia – przez lata obchodzonym jako „Dzień Pierwszego Prezydenta Kazachstanu”.

Wtedy też po raz ostatni uczczono to święto. Kilka tygodni później tysiące ludzi publicznie oprotestowało dziedzictwo Nazarbajewa – który nawet po odejściu ze stanowiska prezydenta zachowywał znaczną władzę.

Okrzyki protestujących „Shal ket!” („Odejdź, starcze!’) oznaczają nadejście nowej epoki. Wybrany osobiście przez Nazarbajewa jego następca, prezydent Kasym-Żomart Tokajew, przez cały miniony rok dystansował się od swojego poprzednika i krytykował korupcję, która rozkwitła za jego rządów.

Święto ku czci Nazarbajewa na początku roku wykreślono z kalendarza.