Lorenzo Buzzoni, Leila Minano, Maxence Peigne, Yann Phillippe, Manuel Rico, Nico Schmidt, Wojciech Cieśla / Investigate Europe
Ilustracja: Federica Bonetti / Investigate Europe
18 maja 2022
Orpea, główny gracz na rynku domów opieki, podczas ekspansji w Europie korzystał z usług tajnego holdingu z Luksemburga
Dochodzenie Investigate Europe pokazuje, w jaki sposób holding i jego ponad 40 filii przeprowadziło podejrzane operacje, w które zamieszani byli niektórzy czołowi menedżerowie Orpei
Orpea, jedna z największych na świecie firm prowadzących domy opieki, podczas ekspansji w Europie polegała na luksemburskim holdingu o nazwie Lipany. Według ustaleń Investigate Europe co najmniej od 2009 r. kluczowi członkowie kierownictwa Orpea przenieśli aktywa warte miliony euro do tej tajnej struktury, dopuszczając się szeregu nieprawidłowości. Schemat obejmował dziesiątki europejskich zakładów Orpei, a opracowali go niektórzy wysocy menedżerowie grupy.
We Francji zatuszowali wypłatę tajnej prowizji w wysokości 700 tys. euro dla pośrednika. Wprowadzili też błędne informacje podatkowe do sprawozdań finansowych co najmniej 14 firm powiązanych z Orpeą.
We Włoszech naruszali przepisy dotyczące VAT i przenosili własność domów opieki Orpei na rzecz podmiotów z atrakcyjnego podatkowo Księstwa Luksemburga.
1.
W całej Europie korporacje i międzynarodowi inwestorzy przekształcają opiekę nad osobami starszymi w biznes wart miliardy euro. Pracujący w domach opieki dostają często jedne z najniższych stawek, udziałowcy zarabiają krocie.
Orpea jest światowym liderem w dziedzinie opieki nad osobami starszymi, notowanym na giełdzie w Paryżu. Szczyci się siecią 1100 placówek medycznych w 23 krajach, zatrudnia 65 tys. osób. W Polsce jest obecna od kilku lat i idzie jak burza. Ma dziesięć domów opieki i klinik rehabilitacyjnych oraz Ośrodek Wentylacji Respiratorem Konstancja. Wykupiła lokalnego większego gracza i jest dziś liderem stacjonarnej opieki długoterminowej w Polsce, mając ponad tysiąc miejsc w domach opieki. Zakłada je często w zabytkowych budynkach w historycznych częściach dużych miast.
Dynamiczny rozwój Orpei napełnił kieszenie akcjonariuszy i uczynił z Jean-Claude’a Mariana, jej założyciela, multimilionera. Jednak na sukcesie firmy odznaczają się ostatnie skandale. W książce „Les Fossoyeurs” („Grabarze”) francuski dziennikarz Victor Castanet ujawnił, w jaki sposób Orpea, mimo że jest dotowana z pieniędzy publicznych, agresywnie oszczędzała na kosztach pobytu starszych pacjentów. Książka zawiera informacje pozyskane od 250 świadków, nieznane dotąd dokumenty, opisuje złe traktowanie mieszkańców domów, kiepskie wynagrodzenie personelu i marnotrawstwo publicznych pieniędzy.
Historie warte uwagi.
Zapisz się na nasz Newsletter
żeby żadnej nie przegapić
Prokuratura we Francji wszczęła kilka postępowań karnych przeciwko Orpei w związku z podejrzeniami o złe traktowanie pensjonariuszy, defraudację funduszy, fałszerstwa i łamanie prawa pracy. Władze badają dziesiątki skarg złożonych przez krewnych pensjonariuszy Orpei, w tym dotyczących nieumyślnego spowodowania śmierci.
Flagową inwestycją Orpea Polska jest remont budynków w najbliższym sąsiedztwie poznańskiego Starego Rynku. Ten fragment miasta ma być zamieniony w luksusowy ośrodek dla seniorów. Gdy zimą, po ujawnieniu skandalu w Orpea, na giełdzie w Paryżu jej kurs akcji poleciał z ok. 90 do niewiele ponad 36 euro, prace nad inwestycją w Poznaniu na chwilę wzbudziły zainteresowanie opinii publicznej. Potem sprawa znów przycichła.
Orpea w Polsce nie lubi szumu. Gdy kilka lat temu zwolniła działaczkę związkową a przed jej siedzibą odbył się uliczny protest, władze firmy w sądzie doprowadziły do polubownego załatwienia sprawy. Działaczka po cichu została przywrócona do pracy.
2.
W centrum systemu stworzonego wokół Orpei znajdują się dwie osoby i jedna mało znana firma: Lipany SA. To luksemburski holding, do którego należy 40 spółek zależnych współpracujących z Orpeą we Włoszech, Francji, Belgii i Niemczech.
Sébastien Mesnard, do niedawna dyrektor finansowy Orpei, oprócz pełnienia swojej oficjalnej funkcji zarządzał kilkoma filiami Lipany.
Roberto Tribuno, były dyrektor generalny Orpea Italia, jest zadeklarowanym beneficjentem rzeczywistym Lipany. Przez ponad dekadę był ważnym menedżerem Orpei we Włoszech i od 2017 r. pozostaje dyrektorem co najmniej trzech włoskich oddziałów grupy.
Według informacji IE Lipany i Tribuno pojawiają się w międzynarodowym doniesieniu złożonym we francuskiej prokuraturze. Tribuno, z którym skontaktowała się IE, zaprzeczył, jakoby dopuścił się jakichkolwiek wykroczeń. Utrzymuje, że jego spółki działają w pełnej zgodzie z „obowiązującymi przepisami cywilnymi, księgowymi i podatkowymi”.
Sebastien Mesnard nie odpowiedział na nasze pytania.
Orpea zapewniła IE, że nigdy nie posiadała ani jednego udziału w Lipany. Od momentu powstania luksemburskiej spółki w 2007 r. do dzisiaj Orpea złożyła w urzędzie nadzoru giełdowego ponad 4100 stron szczegółowych informacji na temat jej partnerstw, przedsięwzięć i strategii. Ani razu nie wspomniała o Lipany – choć głębokie powiązania grupy Orpea z Lipany są niezaprzeczalne.
Orpea przez pięć lat uważała nawet jedną z firm Lipany za swoją własną. Spółka Canton di Mezzo, która jest właścicielem nieruchomości we Włoszech, w latach 2009-2014 była ujęta w księgach rachunkowych Orpei jako spółka w 100 proc. z nią skonsolidowana.
Co więcej, co najmniej pięciu członków kierownictwa firmy Orpea pełniło przez lata funkcje reprezentacyjne lub administracyjne w spółkach zależnych holdingu Lipany. Chodzi o Tribuno i Mesnarda, ale także Jean-Claude Brdenka, byłego dyrektora operacyjnego Orpei czy Bérengère Démoulin, dyrektor ds. prawnych oraz Thibault Sartini, obecnego dyrektora generalnego Orpei we Włoszech.
„Mój zakres działania był ustalany przez nasz dział prawny” – napisał Brdenk w mailu do IE, pytany o swoje poprzednie stanowiska w pięciu spółkach zależnych Lipany. Czy Brdenk sugeruje, że polecenia pochodziły z centrali grupy? „Z tego, co rozumiem, Orpea była operatorem i albo miała jakieś udziały, albo ewentualnie kontrakty na zarządzanie”.
Sartini przekazuje IE, że jego dwie funkcje w spółkach zależnych Lipany były uzasadnione przeszłymi lub obecnymi relacjami między holdingiem a Orpeą.
Odpowiedź Tribuno: „Lipany często doceniała profesjonalizm i wiedzę niektórych osób z Grupy Orpea”.
3.
Tribuno jest jedynym faktycznym właścicielem Lipany, o ile luksemburskie rejestry się nie mylą – organy regulacyjne w Luksemburgu niemal nie weryfikują zgłoszeń. Dziennikarskie śledztwo OpenLux ukazało jak dziurawy jest sam system deklaracji, składanych w Luksemburgu przez rejestrowane tam spółki.
Tribuno, urodzony w 1963 r. w piemonckim mieście Biella, ma silne powiązania biznesowe z Wielkim Księstwem Luksemburga. Po rozpoczęciu kariery w Wielkiej Brytanii w latach 90. założył własną firmę doradczą Bridge Kennedy International, z biurami w Mediolanie, Londynie i Luksemburgu. I to właśnie w tym małym, przyjaznym podatkowo kraju rozkwitła współpraca między dyskretnym księgowym a Orpeą.
Na przełomie tysiącleci Tribuno był administratorem luksemburskiej spółki Brige SA, która miała ukrytych udziałowców i odegrała kluczową rolę w rozwoju działalności Orpei we Włoszech.
Do 2005 r. międzynarodowa korporacja wchłonęła włoskie Brige SA, która zachowała swoje 20 proc. udziałów w Orpea Italia. W tym samym roku Tribuno stał się wpływowym menedżerem grupy we Włoszech. Otrzymał szerokie uprawnienia do zarządzania nowo utworzonym oddziałem, którego siedziba miała być zarejestrowana w jego własnym biurze, przy Bridge Kennedy w Mediolanie.
Włoski szef nie zamierzał jednak długo pozostawać z dala od Luksemburga. W 2007 r. Lipany został zarejestrowany przez lokalną firmę powierniczą, której założyciel jest wieloletnim partnerem Tribuno z Bridge Kennedy International.
Narodziny firmy były owiane tajemnicą. W pierwszych latach jej istnienia własność była ukryta za dwoma podmiotami off-shore: Bynex International z Brytyjskich Wysp Dziewiczych oraz Beston Enterprises z Panamy.
Do dziś holding Lipany był całkowicie nieznana opinii publicznej. Jednak Beston i Bynex pojawiały się już w prasie w związku z Orpeą. Z niedawnego raportu Cictar, organizacji pozarządowej zajmującej się systemami podatkowymi, wynika, że te dwie spółki fasadowe zarejestrowały w 2007 r. inną spółkę luksemburską, będącą właścicielem nieruchomości domu opieki Orpea, a następnie skonsolidowaną przez grupę.
– Pomaga to zachować anonimowość beneficjentów transakcji majątkowych Orpei – tłumaczy Mike Lewis z Cictar. – Ale w przypadku spółki notowanej na giełdzie, która co roku otrzymuje miliony euro z publicznych pieniędzy, taki brak przejrzystości budzi wątpliwości.
4.
Zarówno Bynex, jak i Beston pojawiły się w skandalu Panama Papers z 2016 r. Z pomocą niesławnej firmy prawniczej Mossack Fonseca, służyły do rejestrowania wielu niepowiązanych ze sobą firm, których prawdziwi właściciele pozostawali anonimowi.
Po ujawnieniu afery firmy straciły rację bytu, wiele z nich zostało wykreślonych z rejestru. Po skandalu Panama Papers w Europie weszły w życie nowe przepisy dotyczące przejrzystości. W 2019 r. zmusiły one Tribuno do zadeklarowania się jako beneficjenta spółki w Luksemburgu. Te same przepisy zmusiły go do ujawnienia, że ma udziały w spółkach zależnych Lipany we Francji. I to właśnie ta informacja jest dowodem na jedną z najbardziej zaskakujących nieprawidłowości w luksemburskim systemie Orpei.
W 2018 r. jedna ze spółek zależnych Lipany, Laurita Belgium, kupiła RSS Seniors+, francuski holding posiadający 51 proc. udziałów w 14 firmach budujących rezydencje dla Orpei. Pozostałe 49 proc. należy do międzynarodowej korporacji, która już prowadzi niektóre z tych obiektów na terenach wiejskich w Owernii lub w średniowiecznej stolicy Normandii – Rouen.
We wszystkich sprawozdaniach finansowych złożonych po 2018 r. RSS Seniors+ i jej spółki zależne deklarowały, że są częścią tzw. struktury podatkowej Orpei (co zapewnia korzyści podatkowe ale wiąże się z surowymi ograniczeniami). – Prawo francuskie pozwala, aby spółka mogła być zintegrowana, ale tylko z jednostką dominującą, która posiada co najmniej 95 proc. jej kapitału własnego – mówi IE Eric Vernier, francuski ekspert ds. oszustw podatkowych.
Tymczasem Orpea ma 0 proc. udziałów w RSS Seniors+ i tylko 49 proc. w spółkach zależnych. To może oznaczać dwie rzeczy: albo integracja jest nieuczciwa, albo Orpea de facto jest właścicielem Lipany.
5.
W mailu do IE Orpea stwierdza, że RSS Seniors+ i jej spółki zależne nie są częścią jej struktury podatkowej.
Odpowiedź jest zaskakująca, bo prezesem tych 15 firm jest nie kto inny, jak sam Mesnard. Są one nawet zarejestrowane w siedzibie Orpei w Paryżu, a grupa posiada oficjalne pełnomocnictwo do zarządzania kilku z nich. Bérengère Démoulin, dyrektor ds. prawnych Orpei, podpisywała protokoły „decyzji jedynego udziałowca” w RSS Seniors+, czyli spółce zależnej Lipany. – Jest to standardowa obsługa działu prawnego – tłumaczy Démoulin w rozmowie z IE, dodając, że nie jest przedstawicielem Lipany.
– Trudno uwierzyć, że przez tak długi czas księgowość mogła być tak rażąco nieprawidłowa i nikt tego nie zauważył – twierdzi Vernier.
Czy struktura podatkowa mogła pomóc spółkom zależnym lub Orpei w unikaniu płacenia podatków? To sprawa dla inspektorów podatkowych, ale jedno jest pewne: nie jest to jedyny przypadek wprowadzenia w błąd władz francuskich przez luksemburski system. Przynajmniej raz system Lipany ukrył tajną prowizję wypłaconą byłemu maklerowi Orpei, Jean-François Remyemu.
Przez wiele lat Remy był głównym niezależnym negocjatorem grupy w północnej Francji, zapewniając zakup wielu domów opieki, a także licencje od władz francuskich.
W 2011 r. otrzymał 700 tys. euro prowizji za pośrednictwem Luksemburga w postaci udziałów kupionych przez Orpeę w Health Luxembourg Invest, jednej z firm należących do Remyego.
Przejęcie odbyło się za pośrednictwem Brige SA, jednej z oficjalnych spółek zależnych grupy. W 2014 r. Lipany sięgnął do własnej kieszeni, aby kupić udziały i załatać lukę w księgach Brige. W rozmowie z IE, Remy potwierdził transakcję: „Stanowiła ona połowę prowizji, którą otrzymałem za zapewnienie otwarcia domu opieki na 80 łóżek w La Demoiselle w Vouziers [północno-wschodnia Francja]”.
6.
Zanim holding Lipany rozpoczął ekspansję we Francji, zakorzenił się we włoskiej ojczyźnie Tribuno. Od momentu wejścia na rynek włoski w 2009 r., Mesnard i Tribuno siedzieli po obu stronach partnerstwa z Orpeą, kierując aktywa do Luksemburga.
Investigate Europe znalazło w publicznych rejestrach aż 19 włoskich spółek zależnych Lipany. Zdecydowana większość z nich współpracuje z Orpeą, a nawet posiada nieruchomości w sześciu obiektach, które wcześniej należały do grupy, ale zostały przekazane jej tajnemu partnerowi z Luksemburga.
W rezultacie Orpea płaci czynsz spółkom zależnym Lipany (ponad 5 mln euro w 2020 r.). Międzynarodowa korporacja notowana na giełdzie udzieliła też jednej z nich pożyczki w wysokości 2,7 mln euro, oprocentowanej na 0,1 proc.
W innym miejscu dwie spółki, w których większość udziałów należy do Lipany (Orpea ma w nich udział mniejszościowy), zarządzają domem opieki Cardinal Minoretti, położonym wśród wzgórz wokół Genui. Przydzielają one środki, zbierają pieniądze pacjentów, pobierają dotacje, a także opłaty za zarządzanie. Sens ich istnienia jest jednak zastanawiający, ponieważ budynek został przekazany za darmo przez archidiecezję, a opiekunowie są zatrudnieni przez spółdzielnię związaną z Orpeą.
Ten szczególny przepływ środków nigdy nie zaniepokoił biegłych rewidentów odpowiedzialnych za kontrolę ksiąg rachunkowych wszystkich tych firm.
Preferowanym biegłym rewidentem, któremu zaufały zarówno spółki zależne Orpei, jak i Lipany, była Marza Ferrara, wieloletnia partnerka Tribuno.
7.
Urodzona w 1970 r. Ferrara jest cieniem włoskiego dyrektora we wszystkich jego firmach. Posiada 30 proc. udziałów w jego dwóch włoskich spółkach konsultingowych, Euro BKI i Bridge Kennedy International.
Czy mamy do czynienia z rażącym konfliktem interesów? Skoro Ferrara ocenia rachunki, które Tribuno sporządza dla Orpei lub Lipany? Tribuno zapewnił IE, że „nie stwierdzono żadnego konfliktu interesów”, podkreślając, że Ferrara jest profesjonalistką. Ferrara nie odpowiedział na pytania zadane mailem.
Taki układ wydaje się odpowiadać Lipany i Orpei, obie firmy regularnie korzystają z usług audytorskich Ferrary. Nie jest to jednak najbardziej tajemnicza relacja między Orpeą a Lipany. W ciągu zaledwie ośmiu lat obaj partnerzy sprzedali sobie nawzajem 14 spółek zależnych, często związanych z nieruchomościami. Sprzedaż ta odbywała się tam i z powrotem, czasami w odstępie zaledwie jednego roku, i nie miała większego uzasadnienia biznesowego, bo ceny kupna i sprzedaży były zazwyczaj podobne.
Casamia Asti srl, właściciel domu opieki o tej samej nazwie, jest uderzającym przykładem tego zagadkowego systemu. W 2014 r. Orpea sprzedała go spółce zależnej Lipany za 5 mln euro. Dwa lata później spółka zależna Orpei odkupiła go za 5,2 mln euro. A w 2018 r. ta sama firma sprzedała go ponownie Lipany za 5 mln euro.
W oficjalnych pismach Tribuno, jego ojciec Carlo i Mesnard reprezentowali Lipany i jej spółki zależne. Dość często Tribuno i Mesnard byli także przedstawicielami Orpei po drugiej stronie transakcji.
Ani Tribuno, ani Orpea nie chcieli wyjaśnić, jaka logika kryje się za tymi transakcjami.
8.
W ostatnim dostępnym sprawozdaniu za 2019 r. Lipany zadeklarował aktywa o wartości 92,9 mln euro, z których większość jest związana z domami opieki i rezydencjami prowadzonymi przez Orpeę w całej Europie. Jest to ogromny majątek, jak na holding, który nie jest oficjalnie powiązany z międzynarodową korporacją.
I nie jest przypadkiem, że Lipany zdołał zgromadzić te wszystkie bogactwa: firma może liczyć na bardzo hojnych dobroczyńców. Ma aż 94,4 mln euro długów, z czego tylko 10 mln euro zostało wyemitowane przez banki, a reszta jest określana jako „inne długi”.
Innymi słowy, wierzyciele niefinansowi, niezwiązani z Lipany, dali mu wielomilionowe pożyczki. Kim mogą być życzliwi pożyczkodawcy? Biorąc pod uwagę powiązania Lipany, wszystko wskazywałoby na Orpeę lub Tribuno. Ale nie dostaliśmy przekonującego wyjaśnienia, skąd pochodzą te miliony.
Mimo swojej wartości Lipany, dzięki subtelnej księgowości, w latach 2010-2019 odprowadził mniej niż 20 tys. euro podatku od osób prawnych. W ciągu ośmiu z tych lat holding przynosił straty. Tendencja ta dotyczy także wszystkich spółek zależnych w Europie. Niezależnie od rodzaju działalności, prawie zawsze unikają one płacenia podatków dzięki wysokim kosztom zarządzania i doradztwa.
Mimo że spółka ma obowiązek corocznego składania sprawozdań finansowych, po 2019 r. nie opublikowała żadnego. Włoskie dokumenty, z którymi zapoznał się IE, dowodzą jednak, że Lipany kontynuował ekspansję na rynku nieruchomości, kupując budynek mieszkalny w Mediolanie warty 2,6 mln euro.
9.
Mesnard nigdy nie został mianowany członkiem zarządu Lipany – być może aby odsunąć podejrzenia. Ale gdziekolwiek w aktach korporacyjnych pojawia się nazwisko Tribuno, jego francuski kolega zawsze jest blisko. Często wspólnie zarządzają spółkami zależnymi holdingu.
Mesnard, związany z grupą od 1998 r., został dyrektorem finansowym Orpei w 2007 r., w tym samym roku, w którym zarejestrowano Lipany. W 2021 r. został zdegradowany do stanowiska dyrektora finansowego. We Włoszech pełnił obowiązki w co najmniej pięciu firmach należących w całości do Lipany.
W 2018 r. powierzono mu reprezentowanie Lipany w trzech różnych transakcjach sprzedaży z udziałem Orpei.
– Mesnard i Tribuno mają bardzo dobre relacje osobiste – wyjaśnia Jose Parrella, jeden z byłych dyrektorów Orpea Italia. – Tribuno omawiał rachunki tylko z Mesnardem i zawsze, gdy Mesnard przyjeżdżał do Włoch, miał do czynienia bezpośrednio z Tribuno.
Para ta, jak twierdzi Parrella w rozmowie z IE, nigdy nie dopuszczała go do spraw Lipany („Wokół tego wszystkiego była zasłona dymna”).
Mesnard i Tribuno we Włoszech brali udział w wyłudzeniu podatku VAT, które doprowadziło do upadku spółdzielnię finansowaną przez Orpeę.
Zarejestrowana w 2009 r. Esse Tre była organizacją odpowiedzialną za rekrutację opiekunów i prowadzenie siedmiu domów opieki, w tym kilku należących do Lipany. Nigdy nie była formalnie częścią systemu luksemburskiego, być może dlatego, że spółdzielnie muszą być kontrolowane przez swoich członków, a nie przez firmy. Jednak w dokumentach rejestracyjnych jako założyciele Esse Tre figurują Mesnard, Tribuno, jego żona, ojciec, inny krewny i niektórzy z jego partnerów biznesowych.
Niezależnie od swojej działalności handlowej, Esse Tre przez lata udawała spółdzielnię socjalną, aby płacić korzystniejszy podatek VAT. Ponieważ Orpea była jej jedynym klientem, wszyscy korzystali na tym patencie.
Gdy pod koniec 2015 r. władze odkryły przekręt, okazało się, że Esse Tre ma zapłacić ponad 600 tys. euro z tytułu kar. Niewypłacalna spółdzielnia została zlikwidowana w 2019 r., a Orpea zaoferowała 1,75 mln euro za przejęcie jej działalności. Ta dobra wola była jednocześnie niezwykle hojnym aktem, biorąc pod uwagę, że Esse Tre pracowała tylko dla międzynarodowej korporacji. Wyjaśnieniem może być jednak to, że Mesnard sam przewodniczył posiedzeniu zarządu Orpea Italia, który zgodził się uratować jego zrujnowaną spółdzielnię.
Przed upadkiem finansowym Esse Tre wydała 10 mln euro na usługi konsultingowe (miały trwać dziewięć lat). IE zapytała Tribuno, na co przeznaczył pieniądze i czy część z nich trafiła do firm kontrolowanych przez niego lub przez Orpeę? Tribuno odmówił wyjaśnienia, czy jego firmy konsultingowe dostały część z tych pieniędzy. Jak powiedział IE, opłaty za zarządzanie spółdzielnią były wypłacane „na normalnych warunkach rynkowych za otrzymane usługi”.
10.
Ustalenia IE ukazują się w trudnym dla Tribuno momencie. Pod koniec maja stanie przed sądem pod zarzutem oszustwa i defraudacji w klinice Sant’Anna w Ligurii, placówce kupionej przez Lipany w 2015 r.
Sędziowie przyjrzą się fakturom, którymi obciążono publiczną służbę zdrowia za badania medyczne i przejazdy karetką. W sumie w latach 2012-2017, według ustaleń prokuratury, nadużyto ponad 260 tys. euro z pieniędzy podatników. Fakty te miały miejsce przed pojawieniem się Tribuno w Lipany, ale były kontynuowane pod jego rządami.
Co intrygujące, kilku dyrektorów Orpei pojawiło się na kontach Sant’Anna jako przedstawiciele i administratorzy. Mesnard, Brdenk i Sartini zaliczyli w latach 2015-2016 krótkie, trzymiesięczne pobyty w firmie.
Zarówno Brdenk, jak i Sartini powiedzieli IE, że nie wiedzieli nic o domniemanym oszustwie, a ich krótkie staże wynikały z tego, że Orpea początkowo chciała franczyzować klinikę. Pomysł ten został zarzucony, a Tribuno nadal prowadził ją samodzielnie pod własną marką holdingu Lipany: Comfortcura, czyli firmy doradztwa zdrowotnego nadzorującej dziewięć domów opieki, z których żaden nie jest związany z Orpeą.
11.
Cały czas spędzony na rozwijaniu imperium swoich pracodawców nie przeszkodził Tribuno i Mesnardowi w wiciu własnych gniazd. Jak wynika z dokumentów, które zbadała IE, stworzyli oni całkiem imponujący portfel inwestycyjny. We Francji obaj partnerzy mieli osobisty udział w co najmniej trzech firmach, bez widocznego związku z sektorem ochrony zdrowia.
Kiedy rejestrowali je w 2014 r., ich celem był zakup nieruchomości w Paryżu i Wersalu. Mesnard miał 99 proc. udziałów, a Tribuno tylko 1 proc. Mesnard najwyraźniej nie potrzebował 1 proc. Tribuno, aby zarejestrować te spółki, dlatego ten niezrównoważony układ sugeruje, że obaj partnerzy mogą mieć umowy dotyczące udziałów w innych przedsięwzięciach. Tribuno powiedział IE, że te inwestycje zostały dokonane bez żadnych powiązań z firmami Lipany i Orpea.
Wiele aktywów Tribuno jest przechowywanych w Luksemburgu przez spółkę Ezine Invest SA. Została ona założona w 2004 r. przez znane nam już Beston Enterprises i Bynex International, spółki fasadowe, które wprowadziły na rynek również Lipany. Obecnie Ezine Invest jest właścicielem nieruchomości w Wielkiej Brytanii wartych ponad 6 mln euro.
W luksemburskim rejestrze Tribuno figuruje jako właściciel 50 proc. udziałów w Ezine Invest, pozostałe udziały należą do jego krewnego.
We Francji, oprócz osobistych przedsięwzięć z Mesnardem, Tribuno jest również właścicielem Sara, holdingu nieruchomości z siedzibą w Paryżu. W momencie rejestracji w 2011 r. włoski inwestor wniósł do niego nieruchomości w Paryżu i Nicei o wartości nieco ponad 1 mln euro.
12.
Jeśli Lipany jest głównym narzędziem schematu ujawnionego przez IE, to nie jest to jedyna firma służąca temu celowi w Luksemburgu. Orpea i Tribuno wykorzystali kilka innych.
Pierwszą z nich była spółka Scarano SA, założona w 2006 r. przez znane nam już Beston Enterprises i Bynex International.
Pierwszym celem Scarano było wejście na rynek belgijski, gdzie w 2013 r. utworzyła spółkę Laurita Belgium. Wbrew lokalnym zasadom księgowości Laurita nie deklaruje żadnej spółki zależnej, mimo że posiada co najmniej RSS Seniors+ i jej „błędne” rachunki.
W 2016 r. Lipany wchłonął spółkę Scarano i rozwiązał ją dwa lata później. Obecnie Lipany jest właścicielem co najmniej trzech spółek zależnych w Belgii, związanych z Orpeą.
Druga z nich, Rodevita SA, została założona w 2016 r., tuż przed ustąpieniem Tribuno ze stanowiska prezesa Orpea Italia. Jej udziały są podzielone między Tribuno, który ma 55 proc. poprzez jeden z holdingów, oraz Orpeę, która zachowuje pozostałe 45 proc. za pośrednictwem Brige SA.
Mówiąc wprost, na krótko przed zakończeniem kadencji Tribuno jako CEO, międzynarodowy koncern postanowił przystąpić do nowego przedsięwzięcia, w którym silniejszym partnerem będzie włoski księgowy.
W 2018 r. Brige SA, pod kierownictwem Mesnarda, udzieliła Rodevicie nieoprocentowanej pożyczki w wysokości 20 mln euro.
Dzięki swoim oddziałom we Włoszech, Rodevita buduje obecnie co najmniej cztery domy opieki w imieniu Orpei.
Jak zawsze, Lipany jest pod ręką. Oprócz Rodevity, Tribuno założył drugą firmę za pośrednictwem luksemburskiego holdingu. Nosi ona nazwę Health Invest i otrzymuje swój własny udział w kontraktach budowlanych podpisanych z Orpeą.
13.
Gdy początkowo pytaliśmy o sprawę Orpeę, ta sugerowała, że dokumentacja złożona przez ówczesnego dyrektora finansowego zawierała fałszywe oświadczenia. Gdy spytaliśmy jednak o cały schemat luksemburski, firma odpowiedziała, że „nie może komentować informacji lub zarzutów zawartych w pytaniach”, ponieważ „wskazane fakty zostały przedstawione prokuraturze”. Rzecznik Orpei dodał, że niektóre z tych faktów zostały niedawno zidentyfikowane przez specjalistyczne audyty. W rzeczywistości, krótko przed wydaniem oświadczenia dla IE, Orpea ogłosiła publicznie, że grupa złożyła skargę przeciwko niewymienionym z nazwiska osobom w związku z niewłaściwym wykorzystaniem majątku firmy.
Nic nie może zmusić Orpei do udzielenia odpowiedzi dziennikarzom. W obliczu zbliżających się nowych śledztw w nadchodzących miesiącach pracownicy spółki mogą jednak stanąć w obliczu prokuratorskich przesłuchań.
„Kilka osób już opuściło firmę” – ogłosiła Orpea, ujawniając na początku tego miesiąca skargę na niewłaściwe wykorzystanie majątku firmy: „Dochodzenia są w toku i mogą doprowadzić do kolejnych odejść”.
W styczniu oburzenie opinii publicznej zmusiło firmę do zwolnienia poprzedniego dyrektora generalnego, Yves’a Le Masne. Były dyrektor finansowy grupy, Mesnard, został już zdegradowany do stanowiska dyrektora drugiego stopnia pod koniec pełnego skandali roku 2021. Czy teraz również czeka go odejście? Kolejne z pytań IE pozostawione przez Orpeę bez odpowiedzi.
Polski oddział Orpea na prośbę IE o komentarz odpisał: „Każda jednostka biznesowa (BU) Grupy ORPEA jest niezależnym podmiotem. ORPEA Polska Sp. z o.o. nigdy nie miała i nie ma bezpośrednich ani pośrednich powiązań z firmą Lipany”.
Po pierwszej publikacji IE w środę we Francji Orpea potwierdziła, że zwolniła Mesnarda.
Opracowanie Elisa Simantke, Yann Philippin (Mediapart), Manuel Rico (InfoLibre)
INVESTIGATE EUROPE to zespół dziennikarzy z jedenastu krajów, którzy wspólnie badają tematy istotne dla Europy i publikują wyniki tych badań w mediach w całej Europie.
Oprócz FRONTSTORY.PL partnerami medialnymi tej publikacji są: Mediapart (Francja), Der Tagesspiegel (Niemcy), Público (Portugalia), Il Fatto Quotidiano (Włochy), infoLibre (Hiszpania), Trends (Belgia).
W tworzeniu tekstu wzięli udział również Maria Maggiore, Paulo Pena a także Jef Poortmans (Trends).
Investigate Europe jest wspierane przez czytelników poprzez darowizny, prywatnych darczyńców oraz Fundację Schöpflin, Fundację Rudolfa Augsteina, Fundację Fritta Ord, Open Society Initiative for Europe, Fundację Adessium, Fundację Revy i Davida Loganów oraz Fundację Cariplo.
Więcej informacji na temat śledztwa można znaleźć tutaj.
