Konsul i szemrane linie

Nie mamy dowodów na to, że wszyscy pasażerowie lotów Fly Baghdad i Iraqi Airways byli imigrantami. Na pewno jednak wielu skorzystało z ich oferty.

Odnajdujemy ślady innej linii lotniczej, syryjskiej Cham Wings. Również ona związana jest z konsulem, jako białoruskiego agenta w Mińsku wskazuje właśnie firmę Al-Qaysi’ego. 

Flota Cham Wings ma zaledwie trzy samoloty, jej właścicielami są ludzie z otoczenia prezydenta Syrii Bashira Al-Assada. Już pięć lat temu firma została obłożona sankcjami przez USA za transport broni. Według agencji Reuters, czarterowała też loty przewożące do Syrii rosyjskich najemników z tzw. Grupy Wagnera. 

To właśnie Cham Wings w 2021 r. będzie przyjmować grupowe rezerwacje dla wyjazdów organizowanych przez przemytników ludzi. I – jak wynika z dokumentów znalezionych w polskim lesie – to Cham Wings zrealizuje grupową rezerwację na lot z Bejrutu dla uczestników rzekomego polowania Belir Group. 

Od września samoloty Cham Wings wykonają co najmniej 29 lotów z Damaszku do Mińska. Najwięcej – dwa tygodnie przed eskalacją kryzysu na granicy, zakończoną zamieszkami na przejściu w Kuźnicy. 

13 listopada – dzień po zawieszeniu Al-Qaysiego w pełnieniu obowiązków konsula honorowego w Iraku – Cham Wings wstrzyma loty do Mińska. 

Wycieczka z finałem w szpitalu 

Wiemy już, że firma Belir Group nie pojawiła się w biznesie przewożenia ludzi z Bliskiego Wschodu przypadkiem – współpracuje z Fly Baghdad i Cham Wings. Jej współwłaściciel jest poukładany z reżimem Łukaszenki i reprezentuje jego interesy w Bagdadzie. 

Wśród dokumentów znalezionych w lesie jest lista pasażerów lotu Cham Wings  z Bejrutu do Damaszku z października. W spisie pasażerów – 51 osób o arabskich nazwiskach. Inny dokument to lista rozmieszczenia gości w hotelu w Mińsku. To te same 51 nazwisk oraz siedem kolejnych. Do hotelu w Mińsku teoretycznie trafiło 58 osób – dokładnie tyle, na ile umówiła się firma konsula, która organizowała fikcyjne polowanie. 

Dokumenty nie są kompletne a droga migrantów nie jest jasna. Jaką drogą lecieli z Bejrutu? Jak dotarli do Mińska? Co działo się dalej? Jak dokumenty grupy znalazły się w Polsce, tuż przy granicy? 

Dokumenty zostają znalezione w dniach, w których wymienione w nich osoby miały zwiedzać z przewodnikiem Muzeum Kultury Starobiałoruskiej czy Muzeum Sztuki Narodowej.

Poprosiliśmy organizacje humanitarne o pomoc w znalezieniu kilku nazwisk z listy pasażerów. Dzięki temu udało nam się dotrzeć do Raeda Yasera Sroura, jednego z uczestników rzekomej wycieczki. Pod koniec października 37-letni Raed, Syryjczyk, trafił na izbę przyjęć szpitala w Hajnówce. Był wycieńczony i pogryziony przez psy.  

Kto szczuje ludzi psami?

Raed  potwierdza, że to jego nazwisko jest na listach pasażerów i liście gości hotelu w Mińsku. I że w wyprawie na Białoruś od początku nie było mowy o turystyce: – Zapłaciłem pośrednikowi, żeby mnie przywiózł na Białoruś i przerzucił do Polski i dalej do Europy Zachodniej – mówi Raed. Potwierdza, że przy przekraczaniu granicy został ranny. 

Jego świadectwo weryfikujemy przy pomocy dokumentacji szpitalnej i informacji od Straży Granicznej. Z medycznej karty informacyjnej Raeda wynika, że został przyjęty na chirurgię 29 października z powodu „licznych zakażonych ran kąsanych okolicy skóry owłosionej głowy”. Mówiąc wprost, pogryzienia przez psa. 

Centrum Rejestracji Cudzoziemców w Połowcach, które prowadzi Straż Graniczna, tak opisuje okoliczności zatrzymania: „Ustalono, że ww. cudzoziemiec w dniu 29 października 2021 r. został ujawniony w odległości 900 metrów od granicy państwowej (…). Cudzoziemiec wbrew przepisom przekroczył granicę państwową w rejonie znaku granicznego 274 z Republiki Białoruś do RP, w miejscu niedozwolonym i bez dokumentów uprawniających do przekroczenia granicy (…) ze względu na zły stan zdrowia oraz rany cięte na ciele, spowodowane przejściem przez ogrodzenie na granicy, został przewieziony do SPZOZ w Hajnówce”.

W notatce SG określono rany mężczyzny jako „spowodowane przejściem przez ogrodzenie na granicy”. Ale w dokumentach szpitalnych wyraźnie pisze się o pogryzieniu przez psa. Skąd ta różnica? 

Koczownicy z Bejrutu 

Raed wychodzi ze szpitala 3 listopada. Trafia do półotwartego ośrodka organizacji pozarządowej w Białymstoku. Udaje nam się z nim spotkać. W sumie przeprowadzamy dwie rozmowy – jedną twarzą w twarz, drugą przez tłumacza z arabskiego, przez telefon. 

Mówi Raed Srour:  – Pochodzę z Dary, tam gdzie zaczęło się powstanie przeciwko Assadowi. Jestem apolityczny, ale z powodu miejsca mojego urodzenia w 2016 r. aresztowano mnie na miesiąc. Bito mnie i torturowano. Każdy z Dary jest dla ludzi Assada podejrzany. Po wyjściu wyjechałem do Bejrutu. Pracowałem na czarno, mieszkałem z rodziną w przyfabrycznej kanciapie. W 2021 r. zdecydowałem się emigrować do Europy. 

W Libanie, kraju dotkniętym potężnym kryzysem humanitarnym i gospodarczym, co piąty mieszkaniec to uchodźca z Syrii. Chętnych na lot do Europy nie brakuje. Wypychanie ludzi do Europy jest też na rękę libańskiemu rządowi, odpowiedzialnemu za utrzymanie uchodźców. W wielu przypadkach wyjazd wiąże się z wygaśnięciem lub cofnięciem zezwolenia na pobyt, bo paszporty są ostemplowane zakazem powrotu.

Łapówka w systemie hawala

Raed mówi, że z przemytnikiem kontaktował się tylko przez telefon, przy pomocy WhatsAppa. Przemytnik był Kurdem, przedstawiał się jako Abu Jahia. Mężczyzna nigdy go nie widział, nigdy się z nim nie spotkał. 

Cena za przerzut? 4,5 tys. dol. za dotarcie do Mińska. I dodatkowo 2,5 tys. dol. za podróż z  Mińska do Europy. Pieniądze miały być zdeponowane w tureckim biurze podróży.

Biuro to najprawdopodobniej tak zwani hawaladarzy. W biurach hawaladars migranci opłacają podróż, a wliczony w jej cenę depozyt jest wypłacany przemytnikowi po potwierdzeniu dotarcia do celu.

Do przemytników za pośrednictwem systemu hawala trafia tylko prowizja, potrącana jest także opłata dla hawaladara za pośrednictwo w transakcji. Większość zysku z przemytu wciąż trafia gdzie indziej. Ale posłuchajmy jeszcze Raeda: 

– Wylecieliśmy 20 października lotem Cham Wings z Bejrutu do Mińska. Na lotnisku czekał na nas umówiony przez przemytnika Arab. Zabrał grupę 20–25 osób, były wśród nich kobiety i dzieci, do hotelu Mińsk albo Białoruś – Raed nie jest pewny nazwy, z dokumentów wynika, że chodzi o hotel Białoruś. – W hotelu spędziliśmy jedną noc. 21 października kazano nam zejść przed hotel. Tam czekały dwa auta z białoruskimi kierowcami. Zebrało się nas osiem osób, jazda zajęła cztery–pięć godzin. Wysiedliśmy w lesie. Kierowcy pokazali, że mamy iść przed siebie. Przez telefon pilotował nas Abu Jahia. Doszliśmy do granicy, w miejscu gdzie siatka była przecięta. Za granicą miał czekać samochód, ale nie mogliśmy go znaleźć. Abu Jahia instruował nas przez telefon, ale błąkaliśmy się trzy dni. W końcu doszliśmy do dużej drogi.

Oficer wyciąga pałkę

W tym miejscu na grupę miał czekać jeep, jednak ekipa Raeda do niego nie doszła. Uchodźcy zostali zatrzymani przez polską policję. Niedługo potem przyjechał kolejny radiowóz oraz policyjna furgonetka: – Z auta wyszedł oficer i bił  nas pałką. Dostali wszyscy, oprócz dwóch kobiet. Zabrano nam walizki i telefony. Cała grupa została zawieziona na granicę. Wyrzucono nas w pasie ziemi niczyjej [najprawdopodobniej wypchnięto za płot na terytorium Białorusi – red.]. Oddano tylko telefony. Wróciliśmy na Białoruś. Szliśmy kilka godzin. Zostaliśmy przewiezieni do innego punktu. W grupie 40–50 osób mieliśmy znów przekraczać granicę we wskazanym przez Białorusinów miejscu.  Znów natknęliśmy się na Straż Graniczną – psy, konie, drony. W sumie próbowałem trzy razy. 

W czasie trzeciej próby – w okolicy znaku granicznego 274, w lasach pomiędzy Czeremchą a Puszczą Białowieską – udało mu się przejść granicę i przebiec niemal kilometr, zanim złapała go Straż Graniczna. Zaplątał się o coś i upadł: – Gdy leżałem, pies zaczął mnie gryźć w głowę. Pies należał do polskiej Straży Granicznej lub policji. Zamaskowani funkcjonariusze, z bronią, szczuli nas psami. Inny człowiek z mojej grupy też został pogryziony. Miał mocno zranionę rękę.

Numer 24 opowiada

Raed stracił przytomność. Odzyskał ją w szpitalu. Nie miał telefonu i nie wiedział, co stało się z resztą jego towarzyszy. 

Udało nam się ustalić losy rodziny innego uchodźcy, który trafił do szpitala wraz z Raedem. To Saleh, kuzyn Raeda. Z wiadomości od niemieckiego tłumacza, który na prośbę krewnej Saleha poszukiwał w Polsce jej rodziny, dowiadujemy się, że po opatrzeniu ran Saleh został wywieziony z powrotem na granicę. Z maila tłumacza Saleha do jednej z organizacji pomocowych dowiadujemy się o losach kolejnej piątki uczestników białoruskiej wycieczki:

„Rozmawiałem z syryjską kobietą mieszkającą w B. (…) Według niej (…) mała część z nich została dziś zabrana przez polską Straż Graniczną, brat i kuzyn [Raed – red.] zostali pogryzieni przez psy, więc zabrano ich do polskiego szpitala (…), potem brata odebrała policja i zabrała stamtąd do lasu. Jej kuzyn jest wciąż w szpitalu z obrażeniami głowy. Ale obaj stracili kontakt z małżonkami i dzieckiem. Kobiety nie mają telefonów, zostały straumatyzowane w lesie po ataku polskich służb.”

Większość grupy, mimo dramatycznej przeprawy, w pierwszych dniach listopada dociera do Niemiec. Raed ze względu na poważny stan trafia do szpitala. Krewny mieszkający w Niemczech dostarcza mu telefon. 

Dalsza relacja syryjskiego uchodźcy: – Ze szpitala zabrała mnie straż graniczna. Zamknięto mnie na kilkanaście godzin w pokoju. Rozebrano do naga. Przeszukiwano w poniżający sposób. Potem umieszczono mnie w hangarze z grupą Kurdów. Nie było tam tłumaczy. Obsługa nie potrafiła się dogadać z zatrzymanymi. Każdemu nadano numer – ja miałem nr 24. W końcu  przesłuchano mnie przy pomocy tłumacza Ahmeda Habbasa i zdjęto odciski palców. Namawiano, żebym potwierdził, że pogryzły mnie bezpańskie psy. Odmówiłem. 

Polowanie? Tak, ale będziesz zwierzyną

Po kilku dniach na posterunku Straży Granicznej i pobycie w ośrodku, w którym z nim rozmawiamy, Raed na własną rękę przedostaje się na Zachód. 

Kwota 7 tys. dol., którą wpłacił tureckim hawaladarom za podróż do Europy to mniej więcej tyle, ile w znalezionym cenniku polowań kosztowałoby go ustrzelenie daniela i młodego jelenia. Dni, które według planu wycieczki miał spędzić na polowaniu w ośrodku Biełyj Łoś i gospodarstwie myśliwskim Neman, spędził ścigany przez Straż Graniczną i przepychany przez druty to przez Polaków, to Białorusinów, na koniec trafiając do szpitala.

Jeśli każda z 58 osób biorących udział w fikcyjnym polowaniu, organizowanym przez Belir Group zapłaciła za podróż taką samą równowartość postrzelenia daniela i jelenia – to sama grupa, której dokumenty poznaliśmy, musiała przynieść uczestnikom procederu 406 tys. dol. zysku.  

Ta cena uwzględnia opłacenie wizy, prowizję dla przemytnika Abu Jahji i przewodnika, opłatę manipulacyjną dla biura hawala, miejsce w samolocie Cham Wings, nocleg w hotelu Białoruś i transport na granicę oraz auto po polskiej stronie. Nadwyżkę Belir Group może podzielić między siebie a państwowe gospodarstwo Biełyj Łoś na podstawie cennika fikcyjnego polowania.